Aktualności

Terapia rodzin

Terapia rodzin...

Od wielu lat nasza placówka prowadzi terapię systemową rodzin. Posiadamy przeszkolonych specjalistów, którzy zapewniają fachową pomoc rodzinom z naszego powiatu. W ostatnich latach zwiększa się zapotrzebowanie środowiska na tego typu pomoc świadczoną przez naszą Poradnię. Cieszy nas wzrastająca świadomość rodziców dotycząca tego, jak ważne, a wręcz  kluczowe są relacje z rodzicami dla rozwoju psychicznego dziecka. Rodzice są bowiem na ogół pierwszymi obiektami przywiązania dla własnych dzieci. W naszej pracy psychologa zajmującego się problemami  dzieci  i młodzieży, coraz częściej spotykamy się u rodziców z poczuciem bezradności wobec trudności wychowawczych i szkolnych własnych dzieci. Bardzo często problem leży w sytuacji emocjonalnej dziecka, a nie wynika z ograniczeń w sferze poznawczej. W  rozwoju dzieci i młodzieży najważniejsze powinno być wsparcie emocjonalne rodziców bądź najbliższych opiekunów. Bardzo ważne jest więc włączanie rodziców jako sojuszników psychoterapii.

Terapia systemowa rodzin pomaga w uruchomieniu zahamowanego rozwoju emocjonalnego dziecka, a pozostałym członkom rodziny w poradzeniu sobie z kryzysem rozwojowym. Jeżeli członek rodziny (dziecko lub dorosły) zachowuje się w sposób „objawowy”, to nie jest to tylko jego indywidualna dysfunkcja - terapią należy objąć całą rodzinę. Bardzo często dziecko zgłaszane przez rodziców na terapię „najgłośniej” informuje otoczenie zewnętrzne o cierpieniu całej rodziny. Zadaniem terapeuty jest odkrycie w jaki sposób „objawy” wpisane są w system rodzinny, stabilizują homeostazę, chronią przed zmianą lub rozpadem. Często „objawy” u dzieci  są informacją dla rodziców, komunikatem,       

w którym zawarta jest prośba o zmianę  zachowania (np. w kryzysie adolescencyjnym). Zadaniem terapeuty rodzinnego jest zrozumienie tych skomplikowanych relacji i komunikatów oraz  pomoc rodzinie w rozwiązaniu problemu. W rodzinach niezaburzonych występuje klarowna, hierarchiczna organizacja. Rodzice są osobami kierującymi i sprawującymi kontrolę nad dziećmi. Jeżeli hierarchia nie jest jasna, będą występować walki o zdefiniowanie ról. Zwykle gwałtowne napady złego humoru u małych dzieci są przejawem niejasnej hierarchii władzy w rodzinie. Niektóre rodziny są z pozoru zorganizowane hierarchicznie. Jednak jedno z rodziców ustanawia ukrytą koalicję z dzieckiem. Niejawne solidaryzowanie się z dzieckiem podważa istotę związku między rodzicami. Im bardziej ukryta jest koalicja emocjonalna, tym bardziej poważne są jawne symptomy zaburzenia rodziny. Cały system rodziny podzielony jest na subsystemy.  Poszczególni jej członkowie mogą łączyć się ze sobą do wykonania różnych zadań. Subsystemem może być pojedyncza osoba, diada lub większa grupa. Granice interpersonalne są niewidzialnymi barierami, które otaczają subsystemy i całą rodzinę. Służą ochronie, odrębności i autonomii poszczególnych subsystemów.  W podejściu systemowym terapii rodzin poszczególne podsystemy definiowa-ne są jako dwuosobowe układy międzyludzkie, tworzone ze względu na pozycję w rodzinie, generacje, płeć, czy wspólne zainteresowania. W teorii systemu rodziny wyróżnia się głównie podsystem: małżeński; rodzic-dziecko; dzieci.

Zbyt sztywne granice między subsystemami przejawiają się małą liczbą kontaktów. Osoby, między którymi one występują, mało ze sobą rozmawiają, podejmują niewiele wspólnych aktywności, nie udzielają sobie wsparcia. Zbyt sztywne granice między subsystemem rodzicielskim   a dziecięcym prowadzą do tego, że dzieci  są izolowane, rodzice dają im dużo swobody, nie mówią, co dzieci miałyby robić, nie kontrolują ich. Umożliwia to uzyskanie dużej autonomii, samodzielnego rozwoju, mistrzostwa w różnych dziedzinach. Z drugiej jednak strony dzieci uzyskują mało ciepła, opieki i wsparcia, kiedy jest ono niezbędne. Rodzice z opóźnieniem zauważają, że wsparcie w danym okresie jest dziecku potrzebne. Rodziny, o których mowa, w momencie przeżywania kryzysu z dużym trudem i opóźnieniem udzielają sobie pomocy. System o zbyt sztywnych granicach nazywany jest niezaangażowanym.

Granice zatarte (zbyt płynne) przejawiają się bardzo dużą liczbą kontaktów, szybkim reagowaniem emocjonalnym, współbrzmieniem z osobami    z innego subsystemu. Rodzice, którzy ustanowili zbyt płynną granicę między sobą  i dziećmi, dostarczają im dużo opieki, uwagi, zrozumienia, spędzają z nimi dużo czasu, uczą ich wielu umiejętności. Dzieje się to kosztem rozwoju autonomii. Dzieci takie mają kłopoty z nawiązywaniem kontaktów z ludźmi spoza rodziny, źle czują się same ze sobą. Rodzice bardzo szybko reagują na kryzys dziecka, ale zbyt emocjonalnie, mało racjonalnie, podejmują wiele chaotycznych działań. Mogą być zmęczeni i przeciążeni opieką oraz wychowywaniem dzieci.

Najbardziej optymalnymi granicami interpersonalnymi pomiędzy subsystemami są jasne granice, pozwalające na wzajemne zrozumienie, wymianę serdecznych uczuć, wsparcia z równoczesnym zachowaniem odrębności (własnego terytorium, niezależnego czasu realizowania własnych pasji i kontaktów) i autonomii.

Praca terapeutyczna z dziećmi i rodziną w sytuacji kryzysu zwalnia dziecko z poczucia winy oraz poczucia bycia chorym, kalekim, gorszym. Dziecko i rodzina uzyskują zrozumienie, wsparcie oraz pomoc. Rodzice zaś mają możliwość uzyskać wgląd i większą świadomość tego, co się dzieje w ich rodzinie.

Terapia jest pomocna w wyjściu z impasu, w którym znalazła się rodzina oraz w przechodzeniu do następnych etapów rozwoju.

System rodzinny musi być stabilny, aby mógł przetrwać,  ale równocześnie elastyczny aby przystosować się do wymogów otoczenia i do zmian rozwojowych zachodzących wewnątrz samej rodziny.

                                                                                            Łucja Gołębiowska i  Elżbieta Sudoł

                                                                                              Psycholodzy - terapeuci rodzin